(Διο) Γιάννης ό σιδεράς

Διογένης ο Σινωπεύς(400-323πχχ), ΄Ο ΚΥΩΝ΄

Σπουδαίος συνεχιστής των διδασκαλιών του Αντισθένη υπήρξε ο Διογένης , ο οποίος συνέδεσε την ιδιόρρυθμη προσωπικότητά του με την απόλυτη εγκράτεια αλλά και την απόλυτη περιφρόνηση στις καθιερωμένες αξίες τιμής και δόξας και στην προσήλωση σε ιδέες και δόγματα, που καθιστούν τον άνθρωπο δούλο. Αυτό, τον κατέστησε περίφημο για τα ανέκδοτά του και για την απάθειά του, απέναντι στις ηδονές. Παροιμιώδεις επίσης, έμειναν η απλότητα, η λιτότητα και το ελεγκτικό και συνάμα χλευαστικό πνεύμα του απέναντι στους άλλους. Για να ειρωνευτεί τον Πλάτωνα:

• Πλάτωνος ὁρισαμένου, Ἄνθρωπός ἐστι ζῷον δίπουν ἄπτερον, καὶ εὐδοκιμοῦντος, τίλας ἀλεκτρυόνα εἰσήνεγκεν αὐτὸν εἰς τὴν σχολὴν καί φησιν, "οὗτός ἐστιν ὁ Πλάτωνος ἄνθρωπος."[όταν Ο Πλάτωνας όρισε ότι ΄ο άνθρωπος είναι ζώον δίποδο, άπτερο΄, χαρούμενος έφερε έναν ξεπουπουλιασμένο πετεινό στη σχολή και είπε ΄αυτός είναι ο άνθρωπος του Πλάτωνα΄]
• καί ποτε Πλάτωνα εν δείπνω πολυτελή κατανοήσας ελάας αψάμενον, ΄τι΄φησίν,΄ο σοφός εις Σικελίαν πλεύσας των τραπεζών τούτων χάριν, νύν παρακειμένων, ουκ απολαύεις;΄ και ος ΄αλλά νη τους Θεούς΄φησί ΄Διογένη, κακεί τα πολλά προς ελάας και τα τοιαύτα εγινόμην΄, ο δε ΄τι ουν έδει πλειν εις Συρακούσας ή τότε η Αττική ουκ έφερεν ελάας;΄[Όταν κάποτε σ’ ένα πλούσιο δείπνο συνάντησε τον Πλάτωνα να τρώει ελιές, του είπε: ΄Πώς εσύ, που πήγες στη Σικελία γι’ αυτά τα πλούσια τραπέζια, τώρα που απλώνονται μπροστά σου δεν τ’ απολαμβάνεις;΄κι εκείνος αποκρίθηκε: ΄Μα τους θεούς, Διογένη, κι εκεί τις περισσότερες φορές , έτρωγα μόνο ελιές ή κάτι παρόμοιο΄.Κι ο φιλόσοφος: ΄Ναι, ε; Κι έπρεπε να ταξιδέψεις ως τις Συρακούσες; Ή μήπως τότε η Αττική δεν έβγαζε ελιές;΄]

Ο Διογένης γεννήθηκε στη Σινώπη του Πόντου και πέθανε στην Κόρινθο. Λέγεται ότι οι Σινωπείς τον εξόρισαν γιατί παραχάραξε το τοπικό νόμισμα. Άλλοι πάλι υποστηρίζουν ότι ακολούθησε στην εξορία τον πατέρα του Ικεσία, επόπτη του νομισματοκοπείου της Σινώπης, όταν αυτός κατηγορήθηκε σαν παραχαράκτης. Έτσι ο Διογένης, αφού περιπλανήθηκε μαζί του, κατέληξε στην Αθήνα και ακολούθησε τον Αντισθένη. Η παράδοση λέει ότι είχε μόνιμη κατοικία του ένα πιθάρι κοντά στο Μητρώο της Αγοράς και γύριζε στους δρόμους όλη μέρα με ένα φανάρι. Όταν τον ρωτούσαν τι το χρειάζεται το φανάρι την ημέρα, αυτός απαντούσε: ΄Άνθρωπο ζητώ΄. Η διδασκαλία του ήταν επαναστατική και ανατρεπτική για την τάξη που επικρατούσε τότε. Προσπάθησε με τα επιχειρήματα του, να αλλάξει την ανθρώπινη κοινωνία που είχε διαφθαρεί. Αυτό κατά την γνώμη του θα γινόταν δυνατό, μόνο αν ο άνθρωπος επέστρεφε στην φύση. Η ευτυχία του ανθρώπου βρίσκεται στη φυσική ζωή και πως μόνο με την αυτάρκεια, την λιτότητα, την αυτογνωσία και την άσκηση μπορεί να την εξασφαλίσει. Ο Πλάτωνας τον αποκαλούσε ΄τρελό Σωκράτη΄. Υπήρξε είρωνας καυστικότατος απέναντι στις ανθρώπινες αδυναμίες, κυρίως δε στη ματαιοδοξία και την υπεροψία. Τρεφόταν μόνο από προσφορές των θαυμαστών του.

Ο ίδιος, αυτοσαρκαζόμενος, έλεγε:΄ με φωνάζουν «σκύλο», γιατί σ’ αυτούς που μου δίνουν, κουνάω την ουρά μου, αυτούς που δε μου δίνουν, τους γαυγίζω και τους κακούς, τους δακγώνω!΄

Σ’ ένα ταξίδι του στην Αίγινα, ο Διογένης συνελήφθη από πειρατές και στάλθηκε στην Κρήτη για να πουληθεί ως δούλος. Ο πλούσιος Ξενιάδης, εντυπωσιασμένος από το πνεύμα του, τον αγόρασε, παίρνοντάς τον μαζί του στην Κόρινθο. Εκεί, του εμπιστεύτηκε το νοικοκυριό του και του ανέθεσε την ανατροφή των δύο γιων του. Ο Εύβουλος στην ΄πώληση του Διογένη΄ αναφέρει για τη διαπαιδαγώγησή τους, ότι επέτρεπε να ασκούνται στην ιππασία, την τοξοβολία, τη σφεντόνα, τον ακοντισμό και στην παλαίστρα τόσο, όσο χρειαζόταν για να είναι υγιείς. Τους μάθαινε να αυτοεξυπηρετούνται, να τρώνε λιτά, να πίνουν νερό, να μην είναι καλλωπισμένοι, να μη χαζεύουν στο δρόμο. Συχνά τους πήγαινε για κυνήγι. Τα παιδιά αυτά τον υπεραγαπούσαν και τον φρόντιζαν.

Ο Διογένης ο Λαέρτιος παραθέτει μεγάλο κατάλογο από έργα που αποδίδονται στο Διογένη, από τα οποία σώζονται αρκετά, δυστυχώς όχι στην Ελληνική. Ο μαθητής του Κράτης ο Θηβαίος και αργότερα, ο Λουκιανός ο Σαμοσατεύς και ο Ιουλιανός ο Φιλόσοφος, οπαδοί των κυνικών διδασκαλιών, περιέσωσαν πολλά αποφθέγματά του.

Το άγαλμα του Διογένη, σήμερα στη Σινώπη

Ο Διογένης ψάχνει για "άνθρωπους" με το φανάρι!

ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΔΙΟΓΕΝΗ ΚΑΙ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ

Εν τῷ Κρανείῳ ἡλιουμένῳ αὐτῷ, Ἀλέξανδρος ἐπιστάς, φησίν, "αἴτησόν με ὃ θέλεις." καὶ ὅς, "ἀποσκότησόν μου," φησί.

Ο Μέγας Αλέξανδρος ήταν γνώστης της κυνικής φιλοσοφίας, γνώριζε για τον Διογένη, για το ύφος και το πνεύμα του. Όταν ήρθε στη Κόρινθο, ζήτησε να τον γνωρίσει και έστειλε ένα υπασπιστή του να τον βρει και να του τον παρουσιάσει. Αφού ο υπασπιστής τον εντόπισε, του είπε: “Σε ζητεί ο Βασιλεύς Αλέξανδρος να σε δει”. Ο Διογένης απάντησε “Εγώ δεν θέλω να τον δώ. Εάν θέλει αυτός, άς έρθει να με δει”. Και πράγματι, ο Αλέξανδρος πήγε να τον συναντήσει.

Τον πλησιάζει ο Αλέξανδρος και του λέει ΄Είμαι ο Βασιλιάς Αλέξανδρος΄. Ο Διογένης ατάραχος απαντά ΄Και γώ είμαι ο Διογένης ο Κύων΄. Ο Αλέξανδρος απορεί και του λέγει ΄Δεν με φοβάσαι;΄ Ο Διογένης απαντάει ΄Και τί είσαι; Καλό ή κακό;΄. Ο Αλέξανδρος μένει σκεπτικός. Δεν μπορεί ένας βασιλεύς να πεί ότι είναι κακό, γιατί αν είναι καλό, ποιός να φοβάται το καλό; Αντί να απαντήσει ο Αλέξανδρος τον ρωτάει: “Τί χάρη θές να σου κάνω;” Και ο Διογένης ξανά με λογοπαίγνιο απαντά “Αποσκότησόν μου”(βγάλε με από το σκοτάδι), που έχει αποδοθεί ως ‘ μη μου κρύβεις τον ήλιο ή μη μου παίρνεις αυτό που δεν μπορείς να μου δώσεις΄, εννοώντας όμως ΄βγάλε με από το σκοτάδι και δείξε μου την αλήθεια΄.Ο Αλέξανδρος τον θαύμασε και είπε το περίφημο: ΄Εάν δεν ήμουν Αλέξανδρος, θα ήθελα να ήμουν Διογένης΄.

Ο Δίωνας Ο Χρυσόστομος, στο έργο του ΄Περί βασιλείας΄ (ΛΟΓΟΙ Α,Β,Γ,Δ), περιγράφει ότι σ’ αυτήν τη συνάντηση ο Διογένης έδωσε στο νεαρό φιλόδοξο και γεμάτο ορμή, Αλέξανδρο, να καταλάβει, ποιες αρετές πρέπει να έχει ως άνθρωπος, αλλά κυρίως ως βασιλιάς, πραγματικός άρχων. Χαρακτηριστικά του λέει: “Εάν κατακτήσεις όλη την Ευρώπη, όλη την Αφρική και την Ασία ακόμα, και δεν χαλιναγωγήσεις τα πάθη σου, δεν θα είσαι άξιος να κυβερνήσεις λαούς. Ακόμα και εάν περάσεις τις Στήλες του Ηρακλέους και διανύσεις όλο τον ωκεανό και κατακτήσεις αυτή την ήπειρο που είναι μεγαλυτέρα της Ασίας και δεν υποτάξεις το χειρότερο εχθρό σου, τον εαυτό σου, πάλι δεν θα μπορείς να ωφελήσεις το λαό και να είσαι καλός κυβερνήτης΄ .