Ο κύκλος των ποιητών του ΄21

Ο κύκλος των ποιητών του ΄21
Ρεσάλτο-τεύχος-5, Απρίλιος 2006

Τον ξεσηκωμό του ελληνικού λαού για τη λευτεριά του τον είδαν όλες οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, χωρίς καμιά εξαίρεση, σαν μια καινούργια φλόγα που άναβε στις καρδιές των υποδουλωμένων λαών, δικών τους και ξένων.
Έτσι οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις όχι μόνο δεν συνέτρεξαν, αλλά, αφού χαρακτήρισαν εγκληματική την Επανάσταση, βοήθησαν τους Τούρκους με μεταφορικά πλοία, με πολεμικό υλικό, με παραγγελίες στα ναυπηγεία τους και με ειδικούς οργανωτές του στρατού και του ναυτικού τους.
Μέσα σ΄ ένα τέτοιο εχθρικό και σκοτεινό πολιτικό κλίμα ύψωσαν τη σημαία της ελευθερίας οι αγωνιστές του ΄21. Δεν είχαν μόνο να παλέψουν, μια χούφτα αυτοί, ενάντια σε μια αυτοκρατορία, αλλά έπρεπε και να λυγίσουν την εχθρότητα των μεγάλων Δυνάμεων, που καθόριζαν την τύχη της Ευρώπης και του κόσμου ολόκληρου.
Ωστόσο το ΄21 έγινε από την πρώτη στιγμή, σύμβολο που γύρω από αυτό δόθηκε η μάχη ανάμεσα στις προοδευτικές και αντιδραστικές δυνάμεις του κόσμου. Ο Δημήτρης Φωτιάδης γράφει χαρακτηριστικά:

«Συχνά άκουγε τότε κανείς στη Γαλλία τούτη εδώ την ερώτηση:
- Είσαστε Τούρκος;
- Είσαστε Έλληνας;
«Τούρκοι» ήταν οι αντιδραστικοί, που διάβαζαν τις συντηρητικές εφημερίδες, κι «Έλληνες» οι προοδευτικοί, που παρακολουθούσαν τις εφημερίδες με ριζοσπαστικές τάσεις».

Στη μάχη αυτή, ανάμεσα στις αντιδραστικές και προοδευτικές δυνάμεις, που δινόταν τότε στην Ευρώπη με επίκεντρο την ελληνική επανάσταση, οι πιο φωτεινές διάνοιες υποστήριζαν τον αγώνα μας. Τα κείμενα είναι άφθονα. Θα μνημονεύσουμε ελάχιστα από αυτά.
Οι ευρωπαίοι ποιητές
Ο Μπάιρον ήταν ο πρώτος από τους ξένους, που έριξε το εγερτήριο σάλπισμα για τον ξεσηκωμό του λαού μας: «Τσάιλντ Χάρολντ», «Κουρσάρος», «Νύφη της Άβυδου» και «Ντον Ζουάν».

Απ΄ τους άπιστους Φράγκους λευτεριά μη ζητάτε!
Εκεί ζουν ηγεμόνες που πουλούν και αγοράζουν.
Με δικό σας τουφέκι και σπαθί πολεμάτε!
Αυτού θάβρετ΄ ελπίδα, κι ό,τι θέλει ας τάζουν.
Ζυγός Τούρκου με Φράγκου πονηριά σαν ταιριάζουν
Την ασπίδα, όσο νάναι δυνατή, θα τη σπάσουν.

Ο Μπάιρον κάνοντας πράξη το τραγούδι του, κατέβηκε στην αγωνιζόμενη για τη λευτεριά της Ελλάδα και πέθανε στο Μεσολόγγι.

Ο Βίκτωρ Ουγκώ τραγουδά και αυτός σε μια σειρά ποιήματα: «Κανάρης», «Τα κεφάλια του Σεραγιού», «Παιδί της Χίου», «Ενθουσιασμός». Στους τέσσερις πρώτους στίχους του «Ενθουσιασμού» μας δίνει το πάθος ενός λαού που ορθώθηκε να σπάσει τις αλυσίδες:

Στην Ελλάδα! Στην Ελλάδα! Γειά σας όλοι! Πρέπει να φύγουμε!
Πρέπει, ύστερα από τόσο αίμα που έχυσε ο μαρτυρικός αυτός λαός,
Να τρέξει τώρα το τιποτένιο αίμα των δημίων!
Στην Ελλάδα, ω φίλοι μου! Εκδίκηση! Λευτεριά!


Ο Πούσκιν, ένα από τα πιο ξεχωριστά πνεύματα του κόσμου εμπνέεται από την Επανάσταση και γράφει:

Εμπρός! Στηλώσου, Ελλάδα επαναστάτισσα,
βάστα γερά στο χέρι τα΄ άρματά σου!
Μάταια δεν ξεσηκώθηκε ο Όλυμπος,
η Πίνδο, οι Θερμοπύλες - δόξασμά σου.

Απ΄ τα βαθιά τους σπλάχνα ξεπετάχτηκεν
η λευτεριά σου ολόφωτη, γενναία
κι απ΄ τον τάφο του Σοφοκλή, απ΄ τα μάρμαρα
της Αθήνας, πάντα ιερά και νέα.

Θεών κι ηρώων πατρίδα, σπάζεις άξαφνα
το ζυγό σου και την ενάντια Μοίρα
με τον ηχό, που βγάνει του Τυρταίου σου,
του Μπάιρον και του Ρήγα η άξια λύρα.

Ο Λαμαρτίνος, εμπνέεται από τον αγώνα και γράφει:

Μια ύστατη κραυγή σας απόμεινε και τη βγάλατε,
η γλώσσα σας δεν έχει πια παρά μια μονάχα λέξη…Λευτεριά!
………………………………………………………………………
Μέσα στην οχλοβοή της μάχης που έρχεται,
κάθε Έλληνας είναι ένας αγωνιστής, κάθε αγωνιστής ένας μάρτυρας!

Ρήγας, Σολωμός και Κάλβος

Κοντά σε αυτούς τους ξένους στέκονται στο ίδιο ύψος με τους καλύτερους, οι τρεις δικοί μας: Ρήγας, Σολωμός και Κάλβος.

Ο Ρήγας ορθώνεται σε μια από τις μεγαλύτερες νεοελληνικές διάνοιες. Κανείς άλλος δεν προσέφερε στην προετοιμασία του ΄21 τόσα όσο αυτός. Ήταν ένας νους καθολικός, που έπιασε σωστά το πρόβλημα των καταπιεσμένων λαών από την τούρκικη τυραννία. Οι οραματισμοί του ξεπέρασαν κατά πολύ την εποχή του και παραμένουν ακόμα και σήμερα ζωντανοί. Οι περίφημοι στίχοι του

Καλύτερα μιας ώρας ελεύθερη ζωή
παρά σαράντα χρόνια σκλαβιά και φυλακή

κλείνουν μέσα τους, όχι μόνο την εγερτήρια κραυγή και την απόφαση της γενιάς του ΄21, αλλά κι όλων των σκλάβων της υφηλίου.

Ο Σολωμός είναι ο « Ύμνος εις την Ελευθερίαν». Σε ένα και μόνο τετράστιχο κατόρθωσε να κλείσει το νόημα του ’21.

Απ΄ τα κόκαλα βγαλμένη
των Ελλήνων τα ιερά,
και σαν πρώτα ανδρειωμένη,
χαίρε, ω χαίρε ελευθεριά.

Μέσα από τα κόκαλα, την πάλη, τους αγώνες και της θυσίες του λαού ξεπρόβαλε η λευτεριά σε αυτόν τον τόπο.


Ο Κάλβος εμπνέεται τη «Λύρα» του από τον αγώνα. Στην ωδή «Αι Ευχαί» έδωσε την υψηλότερη έκφραση στην οργή των αγωνιστών από τη στυγνή στάση των ανακτοβουλίων και των αντιδραστικών κυβερνήσεων. Η αλήθεια και αγανάκτηση που κλείνει και συμπυκνώνει η ωδή δεν υπάρχει σε κανένα άλλο κείμενο.

Η ωδή του Κάλβου μας αποκαλύπτει, καλύτερα από τους ιστορικούς τόμους, ποια ήταν τα επαναστατικά ιδανικά του ΄21.

Ο Ρήγας, ο Σολωμός και ο Κάλβος ήταν πραγματικοί πνευματικοί ηγέτες. Σήμερα, δυστυχώς τέτοιοι πνευματικοί ηγέτες έχουν εκλείψει. Ακριβέστερα το «είδος» σπανίζει.

Η σημερινή διανόηση απολαμβάνει τα «αγαθά» του συστήματος. Χορτάτη και καλοαναθρεμμένη στηρίζει, στην πλειονότητά της, τις «αξίες της» Νέας Εποχής, παράγει τα «προοδευτικά» ιδεολογήματά της και κηρύσσει τη σκλαβιά και την υποταγή.

Γι αυτό και το ΄21 έχει τοποθετηθεί στις «αντίκες» της Ιστορίας. Αποτελεί ενοχλητική μνήμη!