Εγώ κρέας για εμφύλιο δεν πουλώ

Ο Μακρυγιάννης ονόμασε - κι ή­ταν - τον εαυτό του "πατριδοφύλακα". Δυστυχώς η χώρα μας δεν ανέδειξε πολλούς Μακρυ­γιάννηδες και γι' αυτό έγινε "ξέφραγο α­μπέλι". Επί πλέον, τα ηγετικά στοιχεία της σπάνια κι ελάχιστα άντεξαν στο κάλεσμα της δολερής, κατά το Σολωμό, διχόνοιας, που προσφέρει μια χλωμή και άδοξη δό­ξα. Ο Έλληνας πιστεύει στη μοναδικότητά του. Κι αφού κάθε μονάδα λειτουργεί πά­νω στη βάση του "εγώ" και όχι του "ε­μείς", δεν είναι δύσκολο ο λαός να διχο­τομηθεί ή να τριχοτομηθεί. Σήμερα μάλι­στα έχει πολυτεμαχισθεί, έτσι που ο τόπος να μη μοιάζει πως κατοικείται από ομόγλωσσους, ομόδοξους και ομότροπους ανθρώπους. Κα­τοικείται από ανθρώπους "που μισούνται ανάμεσά τους".
Βέβαια, μπορεί ο εμφύλιος πό­λεμος να μην έχει εκδηλωθεί στη χώρα μας με τη μορφή πολεμι­κής συγκρούσεως, εν τούτοις εί­ναι εμφανέστατη η διχόνοια στο χώρο της πολιτικής, πράγμα που δεν επιτρέπει την εδραίωση των δημοκρατικών θεσμών και α­σφαλώς αποκλείει τη συνεργασία ή το συντονισμό όλων των πολι­τικών δυνάμεων και φορέων πά­νω σε κρίσιμα εθνικά θέματα, ώ­στε να διαμορφώσουμε μια ενι­αία πολιτική εθνικής περισυλ­λογής. Η διατάραξη αυτής της κοινωνικής και πολιτικής ειρή­νης, που προπομποί τους είναι οι βομβιστικές και δολοφονικές επιθέσεις των αγνώστου κατευθύνσεως τρομοκρα­τών, είναι ο προάγγελος μιας εμφυλιοπο-λεμικής ρήξης, μιας ρήξης που θα είναι ολέθρια για το μέλλον του τόπου μας, σε μια εποχή εθνικιστικών εντάσεων και διεκδικήσεων. Αυτοί που συντελούν στον κλονισμό της κοινωνικής ειρήνης, υπο­θάλπουν ένα κλίμα που μεταφέρει τους δείκτες του ημερολογίου μας στις χρονο­λογίες 1944 -1946. (περίοδος Εμφυλίου)
Επίσης, αν δεχθούμε ότι τους λαούς της Βαλκανικής ενώνει μια προαιώνια πολιτιστική παράδοση (αρχόμενη από Φι­λίππου Β' κι εδώθε) και μια κοινή ψυχο­σύνθεση των κατοίκων της, υπάρχει βά­σιμος φόβος να εμπλακούν οι λαοί αυτοί σε μια νέα "εμφύλια" ρήξη, που θα δώσει την ευκαιρία σε χώρες του Βορρά, της Δύ­σης και της Ανατολής να καρπωθούν οφέλη σε βάρος τους. Κι έτσι να υποβαθ­μισθεί ακόμη περισσότερο η πιο υποβαθ­μισμένη περιοχή της Ευρώπης που έως τον 14ο αιώνα ήταν η πιο προηγμένη. Κι εμείς οι Έλληνες, που έχουμε πρόσφατηεμπειρία εμφυλίου, αντί να δώσουμε το παράδειγμα της ομόνοιας, δίνουμε το πρότυπο της διχόνοιας.
Δυστυχώς, το κακό ριζικό των "Αδερφοφάδων" δεν έχει εξαλειφθεί ακόμα από τον εσωτερικό κόσμο του Έλληνα. Παραμένει ιστορικό πεπρωμένο τους. Ο πιο επικίνδυνος εχθρός που έχει ν' α­ντιμετωπίσει η χώρα μας, είναι ο εαυ­τός της. Ο Έλληνας δεν έχει καταλάβει ότι αντί να μάχεται εναντίον του εαυτού του, είναι προτιμότερο να μάχεται υπέρ του εαυτού του, με την ευρεία βέβαια έν­νοια. Γιατί όταν λέμε "υπέρ του εαυτού του", δεν περιορίζουμε την έννοια σταστενά όρια του "εγώ" αλλά στον ευρύτερο χώρο της εθνότητας. Και πάλι, την εθνότη­τα δεν την ταυτίζουμε με την ελλαδικότητα, με το μίζερο κράτος μας, αλλά με την ευρύτερη έννοια του Ελληνισμού, που υ­περέχει του κρατικού ελλαδισμού.
Κι όμως αντί να έχουμε μια πολιτική ανοιχτών οριζόντων, χαράσσουμε σε α­τομική και πολιτική διάσταση μια πολιτι­κή στενών οριζόντων, που εξ αιτίας της στενοκεφαλιάς μας μπορεί να μας φέρει εκεί που πολλές φορές οδηγηθήκαμε, χω­ρίς να υπάρχει σήμερα ένας Μακρυγιάν­νης να δηλώσει ξερά: "Εγώ κρέας για εμφύλιο δεν πουλώ". Φράση, ωμή, γυ­μνή από ωραιοπάθεια, αλλά την ώρα αυτή που το πολεμοφανές - σκηνικό και το πο­λεμόχαρο πνεύμα μεταφέρονται στη γει­τονιά μας, η φράση αυτή, παρά την πάρο­δο τόσων χρόνων, αντί να χάνει, κερδίζει σε εγκυρότητα. Γιατί είμαστε ένας περίερ­γος λαός. Σε ώρα πολέμου μονοιασμέ­νοι, σε ώρα ειρήνης διχασμένοι. Η κα­λύτερη διάψευση της θεωρίας του Φαλμε-ράϋερείναι το εθνικό μας "έιτζ", η άτη. Υπάρχει στην ελληνική ιστορία ένας απαρασάλευτος ιστορικός κανόνας: Όταν ο Ελληνας δεν τρώγεται με τους άλ­λους, τρώγεται με τον εαυτό του. Πολ­λές οι αιτίες. Κυρίως, όμως, το γεγονός ότι ο Έλληνας προσκολλάται περισσότε­ρο σε πρόσωπα παρά σε ιδέες. Η προσω­ποποιεί τις ιδέες. Δυστυχώς η ροπή προς τον εμφύλιο είναι η τρανότερη απόδειξη ότι παραμένουμε... Έλληνες!
Και γι' αυτό γινόμαστε "κρέας", βορά του εμφυλίου. Ας προσεχθεί η λέξη που χρησιμοποιεί ο Μακρυγιάννης. Λέξη βα­ρειά, βάναυση. Έτσι ονομάζει τον εαυτό του και το λαό που συμμετέχει σ' έναν εμ­φύλιο. Κρέας για τα κανόνια. Αυτή άλλω­στε την ονομασία χρησιμοποιούν κι όσοι οδηγούν τους λαούς σε εμφύλιες ανθρω­ποσφαγές. Κρέας ονομάζουν το λαό, ό­πως και κάθε άλλο ζωικό είδος που οδη­γείται σε σφαγείο. Γι' αυτούς το κρέας ζώ­ων ή ανθρώπων έχει σαν στόχο το κέρ­δος. Ο Μακρυγιάννης αρνείται. Απο­στρέφεται το ρόλο του κρεοπώλη. Και ήταν αγράμματος. Άραγε, θα τον επιλέξουν οι σύγχρονοι γραμματισμένοι πολιτικοί μας; Άγγλος πολιτικός του περασμέ­νου αιώνα έγραψε ότι η Ελλάς "δείται ζουρλομανδύου". Μας τι­μά αυτή η υπόδειξη; Ο ελλέβορος, φυτό θεραπευτικό για τη σχιζοφρένεια, αρχίζει στον τόπο μας να σπανίζει. Ίσως η ομοψυ­χία χάθηκε από τη χώρα αυτή από τη στιγμή που η Ομόνοια έ­γινε πλατεία. Και τι πλατεία! Δι­χόνοιας!
Πρέπει ν' ανοίξουμε τα μάτια μας. Η Ελλάς και οι άλλες βαλκανικές χώρες είναι στο μάτι του κυκλώνα. Κι εμείς είμαστε τυ­φλωμένοι. Η παράλυση του κρα­τικού μηχανισμού, το σπάσιμο του εθνικού ιστού, η ασύδοτη δράση κακοποιών και τρομοκρατών με­τατρέπουν την Ελλάδα σε Κολομβία. Τα Βαλκάνια χτυπιούνται σε δύο μέτωπα. Κάποιοι επιδιώκουν τη διάλυση της Ελλά­δος, με απώτερο στόχο τη διάλυση των Βαλκανίων και κάποιοι άλλοι επιδιώ­κουν τη διάλυση των βαλκανικών κρα­τών με σκοπό τη διάλυση της Ελλάδος. Το βαλκανικό ηφαίστειο, μετά από μια κάλ-μα τεσσάρων δεκαετιών, αρχίζει να ενερ­γοποιείται. Η Ελλάδα είναι στη βάση του Βαλκανικού γεωπολιτικού συ­μπλέγματος και μοιάζει με το μυθικό Ατλαντα, που πρέπει να σηκώσει στους ώμους της όλο αυτό το πιεστικό φορτίο. Αν εκραγεί το ηφαίστειο, η λάβα θα φθάσει ως το Αιγαίο και ίσως συγκρα­τηθεί στα Τέμπη.
Δυστυχώς, μια ματιά στις γύρω χώρες και στον κόσμο γενικότερα θα πείσει και τον πιο δύσπιστο ότι μπαίνουμε σε μια φάση αλλαγών μέσα από μια αλυσίδα α­ναστατώσεων και ταραχών. Πολλά τείχη έπεσαν, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Η υφήλιος βαδίζει προς μία "νέα τάξη πραγμάτων". Ο τοκετός, από τον οποίοθα προκύψει αυτή η "νέα τάξη", δεν θα είναι ανώδυνος. Μάλλον θα γίνει με και­σαρική τομή. Μετά τον πόλεμο του Κόλπου, η προσοχή του κόσμου στρέφεται σία Βαλκάνια. Στη Γιουγκοσλαβία ο εμφύλιος, παρά τις αλλεπάλληλες εκεχει­ρίες κι επίσημες υπογραφές, μαίνεται. Το Ντουμπρόβνικ φλέγεται. Στην Αλβανία, παρά τη μαζική έξοδο χιλιάδων ανήσυχων νεαρών, οι ταραχές συνεχίζονται με αμείωτο ρυθμό. Έκρυθμη είναι η κατάσταση και στη Βουλγαρία, όπου η μουσουλμανική μειονότητα προξενεί περισσότερα προβλήματα απ' ό,τι σ' εμάς, αλλά αυτό δεν αποκλείει μελλοντικά, μετά τη διάλυση του ψευδοκράτους των Σκοπίων, τα εθνικιστικά στοιχεία της Σόφιας να πάρουν αυτά στα χέρια τους την παντιέρα του "Μακεδονικού", αφού δική τους κατασκευή ήταν αρχικά το "Μακεδονικό". Εξάλλου δεν υπάρχει παιδάκι στη Βουλγαρία που ν' αγνοεί το Ιλί - Ντεν (Στην Αθήνα επί 100 υψηλόβαθμων τελειοφοίτων του Λυκείου, που ρωτήθηκαν από εμένα, μόνο 2 ήξεραν αορίστως, τι ήταν ο Εμμανουήλ Πα­πάς, οι Γάτσιος και Καρατάσος και ουδείς εγνώριζε τ' όνομα της Δόμνας Βισβίζη). Απέναντι μας η Τουρκία, παρ' ότι βρέχεται από τόσες θάλασσες, ουσιαστικά φλέ­γεται. Σε λίγο θ' αρχίσει ο πόλεμος με τους Κούρδους, που δεν θα είναι εμφύλιος αλλ' εθνικός. Οι Κούρδοι είναι πα­λιότεροι από τους Οθωμανούς εθνότητα.
Είναι οι Καρδούχοι του Ξενοφώντα, που διεκδικούν εδώ κι έναν αιώνα την εθνική ανεξαρτησία τους. Ο εμφύλιος ό­μως θα ξεσπάσει και θα έχει κοινωνικό χαρακτήρα, λόγω της συσσωρευμένης αθλιότητας και αγριότητας στις πόλεις και στην ύπαιθρο. Ειδικά στην ύπαιθρο θ' αρχίσει νέα δράση "τσετών", όταν κάποτε η ΕΟΚ απαγορεύσει στους Τούρκους αγρότες την καλλιέργεια της παπαρούνας, από την οποία παράγεται το όπιο. Μοιραία οι Τούρκοι πολιτικοί, για ν' αποστρέψουν τα βλέμματα του τουρκικού όχλου από τα οξύτατα κοινωνικά προβλήματα, θα τα στρέψουν προς την Ελλάδα. Κι όσο η Ελλάδα θα παρεμποδίζει τη διέλευση από το έδαφος ή τις θάλασσές της των τουρκικών ναρκωτικών, τόσο θα εντείνονται οι τουρκικές προκλήσεις.
Κι όμως εμείς αμέριμνοι κολυμπούμε στηθάλασσα της αδιαφορίας, δίνο­ντας προτεραιότητα όχι στα εθνικά αλλά στα συνδικαλιστικά προβλήματα. Και διαβάζουμε εμπρηστικά κείμενα, αντί να δια­βάζουμε τα κείμενα του Μακρυγιάννη και να γινόμαστε σοφοί. Βέβαια ποτέ από αυτή τη γη δεν έλειψαν τα μεγάλα πνεύματα, που δημιούργησαν θαύματα. Για μια ορισμένη όμως στιγμή θαρρεί κανείς πως όλη αυτή η σοφία συγκεντρώθηκε και συμπυκνώθηκε και εκφράστηκε από ένα πρόσωπο: τον Μακρυγιάννη.
Ο στρατηγός αρνείται να πουλήσει τους στρατιώτες του σαν κρέας σε τιμή ευκαιρίας. Όταν στη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου, που ξέσπασε στη μέση του Αγώνα της Παλιγγενεσίας, τον πλησίασε ο Ζαΐμης και του πρότεινε να τον ακολουθήσει με τα παλληκάρια του, υποσχόμενος μισθό χιλίων γροσίων, ο άγριος και άγιος Μακρυγιάννης αποκρίθηκε: "Πενήντα χιλιάδες να μου δώσετε, κρέας διά εμφύλιον δεν πουλώ". Αυτή η ευθαρσής απάντηση του Μακρυγιάννη σ' έναν από τους τότε "κεφαλάδες", είναι η πολυτιμότερη υποθήκη προς τους νεώτερους "χοντροκεφαλάδες", πολίτες και πολιτικούς.
Πάντα στον τόπο τούτο ψάχνουμε για τις διάφορες συμφορές να βρούμε "τις πταίει;". Κι ίσως αυτό να φταίει. Γιατί δεν αναζητούμε αίτια αλλ' αιτίους. Αποδιοπομπαίους τράγους. Μένουμε στις αφορμές. Δεν προχωράμε σε βάθος. Έτσι, η ιστορική μας κατάρτιση μοιάζει με κομματικά πολεμοφόδια. Οι προηγμένοι λαοί φρόντισαν, μελετώντας βαθειά το παρελθόν, να διαμορφώσουν βαθειά ιστορική συνείδηση. Εμείς μείναμε σε μια φραστική ή επιδερμική εθνική συνείδηση. Το κόμμα έχει υπεροχή έναντι του έθνους. Συχνά και η ποδοσφαιρική ομάδα. Στη χώρα μας η μόνη ομάδα που κινδυνεύει να μείνει χωρίς οπαδούς είναι η... Ελλάδα. Τουλάχιστον την ώρα που ο εμφύλιος μαίνεται στα εδάφη της γείτονος Γιουγκοσλαβίας, ας φροντίσουμε να μην κάνουμε επίδειξη μεσογειακού ταμπεραμέντου. Γιατί τότε το "δαιμόνιον της φυλής" θα γίνει ο δαίμονάς της!
Θα είναι θλιβερό η γενιά μας να ξαναζήσει τη φρίκη νέων πολιτικών δοσολη­ψιών και να κοστολογήσει το κρέας των παιδιών της με βάση κάποια πολιτικά ή οικονομικά συμφέροντα. Θα είναι θλιβερό οι νέοι πολιτικοί μας να εξελιχθούν σε "πολιτικατζήδες", θεατρίνους της πολιτικής, τη στιγμή που βιώνουμε μια περίοδο με μακρόπνοες προοπτικές, αν αξιοποιήσουμε τις ευκαιρίες κι αν εργαστούμε εντατικά και συλλογικά. Θα είναι έγκλημα να γίνουν οι νέοι πολιτικοί μας, κρεοπώλες. Βέβαια το επάγγελμα του κρεοπώλη είναι παρεξηγημένο. Οι κρεοπώλες μπορούν κάλλιστα να έχουν ευαισθησία, έστω κι αν τεμαχίζουν ή τρώνε κρέας. Οι πολιτικοί μπορεί να έχουν αναισθησία, έστω κι αν σιχαίνονται το κρέας, όπως ο Χίτλερ.
Εμείς οι Έλληνες είμαστε γενικά ένας "εύφλεκτος" λαός. Ό,τι χρειάζεται δηλαδή για έναν εμφύλιο πόλεμο. Μια ιδεολογική επικάλυψη των προσωπικών συμφερόντων, και, να, το προσάναμα, είναι έτοιμο. Κι ας μην ξεχνάμε: μπορεί το δάχτυλο να τραβά τη σκανδάλη αλλά και η σκανδάλη τραβά το δάχτυλο. Άλλωστε σκανδάλη και σκανδαλίζω έχουν την ίδια ρίζα. Χρειαζόμαστε, λοιπόν, μια πιο δυναμική αίσθηση φυλετικής ενότητας. Άρα η παιδεία μας, αντί από υπερβολική "αντικειμενικότητα" να υποβαθμίζει τον πλούτο της ελληνικής ιστορίας, πρέπει να αποκτήσει εθνικότερο χαρακτήρα και να προβάλλει αυτά που μας ενώνουν και όχι αυτά που χωρίζουν. Ήδη στα περισσότερα σχολεία οι επιγραφές μπορούν να συμπυκνωθούν σε μία: "Πωλείται κρέας για εμφύλιο".
Το υπάρχουν σύστημα παιδείας καλλιεργεί το διχασμό. Σπέρνει το σπόρο του μίσους. Τα σχολεία θα γίνουν το νέο Λιτόχωρο.
Κι όμως η Ελλάδα είναι κάτι πιο πάνω, κάτι μεγαλύτερο από την απλή συνάθροιση των οπαδών διαφόρων κομμάτων. Δεν είναι ούτε ένας απλός γεωγραφικός χώρος ούτε μια ιστορική κατηγορία. Είναι μια ποιοτική έννοια που για να λειτουργεί σαν ποιότητα απαιτεί ένα υψηλό επίπεδο ποιότητος πολιτών που μόνο μια υψηλού επιπέδου ποιοτική παιδεία μπορεί να δώσει. Κι έχουμε το πνευματικό υλικό για μια τέτοια παιδεία. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην πρώτη και κορυφαία μας πνευματική δημιουργία, την "Ιλιάδα", ο Όμηρος αναφέρει την "ουλομένην μήνιν" (την καταραμένη οργή) του Αχιλλέα, που έριξε τους Αχαιούς σε μύρια βάσανα. Κι είναι χαρακτηριστικό ότι στην Ιλιάδα μόνο οι στρατιώτες του Αχιλλέα, εκτός από Μυρμιδόνες, καλούνται και Έλληνες. Άραγε, να υποθέσουμε ότι το Έλληνας ταυτίζεται ιστορικά με το "ουλομένην μήνιν"; Η ιστορική πορεία των Ελλήνων τουλάχιστον αυτό δείχνει. Και πάντα μυριάδες ψυχές οδηγούνται από την αλά-στορα Άτη "εν Άϊδι".
Γι' αυτό κλείνουμε με μια έκφραση φόβου: πολλοί φοβούνται εμφύλιο στη Γιουγκοσλαβία, στην Αλβανία, στη Βουλγαρία και στην Τουρκία. Εγώ, παιδί του Εμφυλίου, φοβάμαι εμφύλιο στην Ελλάδα. Γι' αυτό είμαι διατεθειμένος, όπως ο Μακρυγιάννης στο Ζαΐμη, να δηλώσω στους πολιτικούς μας: "Εγώ κρέας για εμφύλιο δεν πουλώ".