24 Ιανουαρίου 2011

Η επικαιρότητα του εθνεγερτικού μηνύματος του Ρήγα Φεραίου σήμερα


Η επικαιρότητα του Ρήγα δεν αφορά στο παρόν, ανάγεται στο μέλλον της σημερινής ανθρωπότητας. Ο Ρήγας με το πρόταγμα της «Ελληνικής Δημοκρατίας» κατόρθωσε να συγκεράσει το κεκτημένο της ανθρωποκεντρικής οικουμένης που βίωνε ο ελληνισμός της εποχής του με την αναδυόμενη στον ευρωπαϊκό ορίζοντα μεγάλη κοσμοσυστημική κλίμακα.
Από το ελληνικό κεκτημένο διατηρούσε: Πρώτον, τη δημοκρατική αυτοκυβέρνηση στο τοπικό, στο περιφερειακό επίπεδο, αλλά και στο σύνολο της επικράτειας, αντί της ημι-κρατικής δεσποτείας που προέκρινε η ευρωπαϊκή διανόηση. Ο λαός του Ρήγα συγκροτείται σε δήμο, δεν αντιμετωπίζεται ως ιδιωτική μάζα ή αγέλη. Δεύτερον, την πολυσημία του έθνους, μια οικουμενική αντίληψη της συλλογικής ταυτότητας, αντί της ολοκληρωτικής ομοιογένειας που προωθούσαν τα ευρωπαϊκά κράτη. Τρίτον, την πλήρη πολιτειότητα που προσιδιάζει στον «αυτοκράτορα λαό» και όχι την ιδιότητα του υπηκόου πολίτη του κυρίαρχου κράτους. Η ελευθερία στην «Ελληνική Δημοκρατία» του Ρήγα είναι καθολική, εκτείνεται στο ατομικό, κοινωνικό και πολιτικό πεδίο και όχι μόνο στο ατομικό με την προσθήκη συμπληρώματος δικαιωμάτων, όπως σήμερα.
Ο Ρήγας δεν υπήρξε κοινωνικός επαναστάτης. Η μεγαλοσύνη του έγκειται στο ότι συγκρότησε πολιτεία στη βάση της ελληνικής πραγματικότητας της εποχής του, η οποία εάν συγκριθεί με τις ημι-δεσποτικές συνθήκες που βίωνε η Ευρώπη του 18ου αιώνα, είναι αυτή καθεαυτή επαναστατική. Σ’ αυτό διαφέρει ο Ρήγας από τον Κοραή, ο οποίος θαύμαζε το αμερικάνικο πολίτευμα.
Είναι προφανές ότι το «Σύνταγμα» του Ρήγα δεν προηγείται απλώς της εποχής του, αλλά και καταφανώς της εποχής μας. Αποτελεί δηλαδή μια υπόθεση που θα μπορούσαν να προσεγγίσουν οι σύγχρονες κοινωνίες στο μακρινό μέλλον, εφόσον συνεχίσουν να εξελίσσονται.
Όσον αφορά στην ελληνική επικαιρότητα του Ρήγα: το πρόταγμά του εγγραφόταν στην ελληνική συνέχεια, απέδιδε τη φιλοδοξία ενός οικουμενικού έθνους και όχι το ξεπεσμένο κρατομορφικό κατάλοιπο του ελληνισμού, που προέκυψε από την Επανάσταση. Το κράτος του Ρήγα δεν είχε απλώς αντιστοιχία με την κοινωνία, ήταν η κοινωνία. Στον αντίποδα, το νεοελληνικό κράτος θα λειτουργήσει ως κατοχικός δυνάστης επί της κοινωνίας. Το νεοελληνικό κράτος σηματοδοτεί την συνολική οπισθοχώρηση του ελληνισμού, ο οποίος αντί της προόδου που υποσχόταν η οικουμένη, επέλεξε τον δεσποτικό εξευρωπαϊσμό.
Το παράδειγμα του Ρήγα είναι επίσης αποκαλυπτικό της νεοελληνικής παθογένειας: της μη αντιστοιχίας του πολιτικού συστήματος, το οποίο ενσαρκώνει το κυρίαρχο κράτος, με το υπερβάλλον ανθρωποκεντρικό και, συνακόλουθα, πολιτικό ανάπτυγμα της κοινωνίας. Αναντιστοιχία που επιτρέπει στην πολιτική τάξη να αποσυλλογικοποιεί την κοινωνία των πολιτών, να αντιμετωπίζει τα μέλη της κατά μόνας (η πελατειακή κομματοκρατία), μεταβάλλοντας τη λειτουργία της σε δυναστική και λεηλατική.


Γεώργιος Κοντογιώργης

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου